Przebarwienia skóry stanowią poważny problem kosmetyczny. Dotyczy on ponad 2,6 mln Polek, zwłaszcza powyżej 40 r.ż. przebarwienia to plamy różnej wielkości i kształtu, ciemniejsze od otaczającej zdrowej skóry. Mają różną lokalizację ale najczęściej widoczne są w miejscach odsłoniętych, wystawionych na działanie słońca (twarz, dekolt, ręce).
Powstają na skutek nadprodukcji lub nierównomiernego rozłożenia melaniny, czyli barwnika skóry wytwarzanego przez melanocyty oraz zwiększenia liczby lub rozrostu tych komórek.
Główną przyczyną powstawania przebarwień są promienie UV. Inne czynniki sprzyjające ich powstawaniu to ciąża, okres menopauzy (są u 90% kobiet po 50 roku zycia), choroby wątroby, niedoczynność nadnerczy, nadczynność tarczycy, zapalenia przydatków, zaburzenia miesiączkowania, kuracje hormonalne, stosowanie niektórych leków czy kosmetyków zawierających substancje fototoksyczne i fotoalergizujące.
Przebarwienia możemy podzielić na naskórkowe i skórne, w zależności od głębokości zlokalizowania barwnika, co ma duże znaczenie w ich leczeniu. Do zmian barwnikowych zalicza się też zwykłe piegi – liczne, drobne plamki pojawiające się najczęściej na odsłoniętych partiach skóry. Pod wpływem światła słonecznego stają się ciemniejsze i większe. Ich wystąpienie jest uwarunkowane genetycznie i dotyczy przede wszystkim osób o jasnej karnacji i jasnych lub rudych włosach.Do typowo kobiecych przebarwień należy ostuda (melasa, chloasma), nazywana też maską ciąży, gdyż wtedy właśnie szczególnie często się pojawia ( 50-70% ciężarnych ). Jako zmiana związana ściśle z poziomem hormonów żeńskich, występuje również podczas stosowania antykoncepcji czy przy zaburzeniach endokrynologicznych (jajniki , tarczyca ). Przyczyną powstania ostudy może być też stosowanie niektórych leków np. hydantoiny czy kosmetyków.
Melasma to dość symetryczne plamy zlokalizowane na czole , policzkach i wargach. Nasilają się podczas ekspozycji na ultrafiolet ( w tym solarium).
Przebarwienia pozapalne powstają w miejscach gdzie wcześniej toczył się proces zapalny – trądzik, wysypka lub doszło do uszkodzenia naskórka – oparzenie słoneczne, peeling, uraz
Inny rodzaj zmian to plamy soczewicowate, zwane też plamami starczymi gdyż zwykle pojawiają się z wiekiem. Są to niewielkie, owalne lub okrągłe plamy o zabarwieniu od jasnego brązu do prawie czarnego. Ponieważ decydujący wpływ na ich tworzenie ma promieniowanie ultrafioletowe słoneczne i sztuczne pojawiają się głownie na odsłoniętych częściach skóry: twarz, grzbiet dłoni, ramiona, szyja.
Przebarwieniom należy przede wszystkim zapobiegać gdyż leczenia ich jest trudne.
Należy więc chronić skórę przed promieniowaniem UV stosując odpowiednio dobrane do fototypu skóry i okoliczności kremy z filtrem UVA i UVB, unikać solarium, zachować umiar w korzystaniu z kąpieli słonecznych. O stosowaniu kremów z filtrami powinny pamiętać osoby pracujące przy oświetleniu jarzeniowym. Zwrócić też należy uwagę na możliwość pojawiania się przebarwień pod wpływem niektórych leków i kosmetyków.
Jeżeli jednak mimo wszystko przebarwienia się pojawią, o metodzie ich leczenia powinien zdecydować lekarz biorąc pod uwagę rodzaj, głębokość, lokalizację i ich rozległość.
Dobre efekty przynosi łączenie metod farmakologicznych i zabiegowych, ale jest to proces długotrwały, pracochłonny, wymagający dobrej współpracy lekarza z pacjentem. Problemem są częste nawroty w tej samej lokalizacji.
Leczenie polegać powinno nie tylko na usuwaniu przebarwień już istniejących ale również na hamowaniu procesów prowadzących do produkcji melaniny.
Najczęściej w celu rozjaśnienia przebarwień stosuje się peelingi chemiczne np. peeling glikolowy, migdałowy, TCA, GlyKoPeel czy Cosmelan – najskuteczniejszy do tej pory preparat stosowany głównie w leczeniu melasy.
Skuteczna bywa także mikrodermabrazja, a w przypadku plam soczewicowatych krioterapia.
W przypadku zmian głębszych, zlokalizowanych w skórze właściwej wskazane jest zastosowanie laseroterapii. Najlepsze efekty dają lasery YAG:Nd, rubinowe oraz intensywne żródła światła IPL.
Raz jeszcze należy podkreślić, że najważniejszym czynnikiem w procesie leczenia przebarwień oraz zapobiegania im jest stosowanie kremów z filtrami przeciwsłonecznymi.
dr Aldona Uzarowiczspecjalista dermatologEste – Medica, Gabinet Medycyny Estetycznej i Dermatologii Estetycznej.Warszawa, ul Meksykańska 6 lok.107www.este-medica.pl